Meratibi Tevhid

MERATİBİ TEVHİT
1 — Tevhidi imani 2. Tevhidi ilmi 3. Tevhidi hali 4. Tevhidi ilahi.
1 — Tevhidi imani: Tasdikil abdi bikalbihi ve ikraren bilisanihi
ve teferrede minezzatiye ve subutiyeti vesselbiye ve tevahhede
istidaati mağbudün bilhak. Bidelaleti ayati Kur'aniye ve ahbarün
nebeviye yüntücü muhbürün sadık. Muhlüsatün min şirkil celi, müstefadetün min ilmi zahir.
Manası: Cenabı Hak, sıfatı zatiye, subutiye, fiiliye ve selbiyesiyle,
halktan teferrüd edip, uluhiyete ibadete istihkak kesp eyledi.
Abdin kalben tasdik lisanen ikrar eylemesi ile bizde lamağbude illallah
deriz. Ayatı Kur'aniye, ehadisi nebeviyye ile Resulullah efendimize
tasdik netice verir.
Bu tevhit şirki celiden kurtarır, ilmü zahirden istifade olunur.

TEVHİTTEN DİN DOĞDU

DÎN: Vazun ilahiyün yesuku zevil ukul biiradetihim ila tankil
Hakk. Dinin vazıı Allah, mübelliği Resulullah, kitabı Ku'an-ı Kerim.
Biz müstaid kulların kalbine ilka olunan manaya din denir.

DİNDEN İMAN DOĞDU

İMAN : Kabuld kalbil abdi bihidayetirrabbi (Cenab-ı Hakkın
hidayetine mukarin olduğu üzere, kulların altı şeye inanmasına
İMAN denir. Amentü billahi ila ahir...)

Bu da üçe ayrılır. Amentü billahi ve melaiketihi akli, ve kütubihi
ve Rusulihi hissi, velyevmilahir ilahirihi gaybidir. «54 farz kaside kitabında».
ESBABI İLİM ÜÇTÜR: Havassı selime, Aklı selim, Haberi sadık.

DİNDEN İSLAM DOĞDU

İSLAM: Savm, selat, hac, zekat, kelime-i şehadet. «32 farz kasidesi».
İslâmdan ahlak, ahlâktan muhabbet, muhabbetten aşk, aşktan
fütüvet, mürüvet, şefkat doğdu.
2 — Tevhidi ilmi: Leysel vücudulhakiki velmüessiril mutlak illallah
bihaysü ente alemü ennellah haysü makünte (vücudu hakiki
Cenabı Hakk'tır. Müessiri mutlak oldur. Biz nerede isek Cenabı Hakk
bizimle beraberdir.)
HİKMET: îlmün yübhasü fihi anahvalil mevcudatül hariciyeti
vel mücerredeti, anmaddeti, anahvalül esmaül hüsna (hikmet öyle
bir ilimdir ki mevcudatı hariciye ve esmaül hüsna'nın hakaikinden
bahseder.)

RUBUBİYETİN AHKAMI BEŞTİR
1. Telvinde subut: Değişmeyen bir kararda olan Cenabı Hakk
olup herşey televvündedir.
2. Tedvir nizaül halki bilhak: Halkın niza ve müşküllerini tedvir
etmesi.
3 — Ennazır mahlukat: Mahlukatın hallerini tamamen bilmesi
ve rızıklarını vermesi.
4. Ubudiyet: Her yaradılmışın kendine göre bir tesbihi olması.
5. İrtibatıl hayat bilesbab: Mahlukatın rızıklarını ve hallerini
bir sebebe rabdetmesi.

DİNİN VEZNİ DÖRTTÜR: 1. Hikmet, 2. Kudret, 3. Hakkiyet, 4.
Halkiyet.

İMANIN VEZNİ DÖRTTÜR: 1. Gayri azim, 2. Azim, 3. Mutabakat,
4. Subut.

GAYRİ AZİM: Hiçbir kayıtla mukayyet olmayan, komünistlerin,
tabiiyyunların halidir.

AZİM: Güneşe, aya, yıldıza, sığıra tapanların imanıdır.
MUTABAKAT: Azim var subut yok, hıristiyanların, musevilerin
imanıdır.

SUBUT: Müslümanların imanı: kayıtlardan kurtulup tevhidi
bulmuştur.

İMANIN NEVİ BEŞTİR:

1. İmanı masum : Peygamberlerin imanı.
2. İmanı maktu: Melaikenin imanı.
3. İmanı makbul: Müslümanların imanı.
4. İmanı mevkuf: Fırkai dallenin imanı (cebriye, kaderiyye gibi)
5. İmanı merdut: Münafıkların imanı.

İMANIN DERECELERİ ALTIDIR:

1. İmanı kavli
2. İmanı istidlali (aklı)
3. İmanı kalbi
4. İmanı hali
5. İmanı vücudi
6. İmanı şuhudi.